Ben jij wel eens chagrijnig, geïrriteerd of zeer prikkelbaar?
Prikkelbaarheid is iets dat we allemaal wel eens ervaren, maar wat het onderscheidt van andere emotionele toestanden is de mate waarin het de emotionele atmosfeer volledig om ons heen vervuilt.
Prikkelbaarheid is inderdaad de koolmonoxide van emotionele verontreinigende stoffen. De prikkelbare stemming van één persoon kan negativiteit en stress veroorzakende vibes vrijgeven die een negatief effect hebben op het hele gezin, kantoor of omgeving.
Als we ons prikkelbaar voelen, voelen we ons gespannen, chagrijnig, geïrriteerd en zuur. Onze tolerantie is lager en de kans is veel groter dat we last hebben van het soort kleine frustraties dat we gewoonlijk van ons afschudden. Onze reacties op irriterende stoffen zijn waarschijnlijk ook veel agressiever dan normaal, waardoor we de mensen om ons heen gaan irriteren, afblaffen en straffen.
Wanneer bijvoorbeeld de leidinggevende op kantoor geïrriteerd zou zijn, verspreidt het woord zich snel door het kantoor om hem of haar uit je buurt te houden. Als de moeder of vader in het gezin geïrriteerd thuiskomt van het werk, duurt het een paar minuten voordat de kinderen veelbetekenende blikken uitwisselen en zich stilletjes terugtrekken in hun kamers (of in hun mobiele telefoon of gaming sessie verdwijnen).
Prikkelbaarheid is ook geen feestje voor de persoon die het ervaart. Onze stresshormonen komen in actie en we komen in dezelfde vecht-of-vluchtmentaliteit terecht als onze voorouders deden toen ze wacht hielden bij de ingang van de grot om naderend gevaar te signaleren. De geringste beweging of geluid kan ons doen springen en reageren alsof we worden aangevallen, zonder dat er een dreiging in zicht is.
De meeste mensen zouden graag met hun vingers knippen en zich van deze giftige emotionele toestand ontdoen als ze konden. Nu zal het niet zo gemakkelijk zijn als het knippen met je vingers, maar hier zijn 7 belangrijke dingen die je kunt doen om jezelf rustiger en in meer balans te krijgen als je je geïrriteerd of gespannen voelt.
Zoek naar de oorzaak
De beste manier om prikkelbaarheid te verminderen, is door erachter te komen wat je prikkelbaar maakt – en dit vervolgens aan te pakken. Stel vast wanneer je voor het eerst geïrriteerd raakte en bedenk wat je misschien op het verkeerde been heeft gezet. Het is belangrijk om te onthouden dat hoewel je reacties op dit moment misschien heel complex aanvoelen, het probleem dat ze heeft veroorzaakt eenvoudig en voor de hand liggend kan zijn.
Het zijn vaak de kleine dingen
We negeren vaak dingen die ons niet geïrriteerd zouden moeten maken, zelfs als ze dat wel doen. Een competitief persoon kan al geïrriteerd raken bij het verliezen van een potje kaarten. Maar omdat iedereen weet dat het eigenlijk stom is om daarover geïrriteerd te raken, negeert men het terwijl dit eigenlijk hun interne zuurheid veroorzaakte. Wees eerlijk tegen jezelf over wat je dwarszit: simpelweg erkennen dat iets je prikkelbaar maakt, is vaak genoeg om de scherpte eraf te halen.
Verminder cafeïne en alcohol
Te veel cafeïne gedurende de dag en te veel alcohol ’s nachts zijn voor veel mensen frequente bronnen van prikkelbaarheid. Overweeg dus om dit flink te verminderen.
Haal diep adem
Gedachten als: “Ik kan er niet tegen om hier nog een minuut te zijn”, zullen je prikkelbaarheid voeden. Je lichaam zal dienovereenkomstig reageren door het vrijgeven van cortisol, een stresshormoon.
Dan gaat je hart misschien sneller kloppen. Je handpalmen kunnen zweterig worden. Je bloeddruk kan stijgen.
Een paar keer langzaam en diep ademhalen kan je fysiologische reactie kalmeren. Als je lichaam wat rustiger wordt, kunnen je hersenen ook rustiger worden.
Als je je gestrest en prikkelbaar voelt, probeer dan langzaam tot drie tellen door je neus in te ademen. Houd je adem slechts een seconde in en adem dan langzaam uit door getuite lippen voor een telling van drie. Doe dat drie keer en kijk of je je wat beter voelt.
Zoek je medeleven weer op
Medelevend zijn – met jezelf – kan een krachtige manier zijn om je kolkende emoties te kalmeren. Erken (in je hoofd) dat je je echt prikkelbaar voelt – en hoe onaangenaam het is. Stel je dan voor dat je een knuffel krijgt van iemand die om je geeft. Als je je eenmaal een beetje beter voelt, gebruik dan je medeleven om te bedenken hoe de mensen om je heen zich voelen en hoe belangrijk het is om het niet op hen af te reageren.
Perspectief krijgen
We voelen ons meestal geïrriteerd over kleine tot middelgrote ergernissen – het soort ergernissen dat we ons waarschijnlijk over een paar dagen of weken niet meer zullen herinneren. Neem een paar minuten de tijd om jezelf te herinneren aan het grotere geheel – de dingen die goed gaan in je leven en de dingen waarvoor je dankbaar kunt zijn, zoals gezondheid en mogelijkheden. Maar als je je nog te onrustig voelt om op zo’n manier of dit soort dingen na te denken, probeer dan het volgende…
Bevrijd jezelf van nerveuze energie
Omdat prikkelbaarheid onze vecht-of-vluchtreactiesets activeert, is het misschien een goed idee om even je energie kwijt te kunnen door te gaan wandelen of rennen, of wat snelle push-ups of crunches te doen om overtollige energie kwijt te raken die je prikkelbaarheid aanwakkeren. Frisse lucht tijdens een ontspannen wandeling kan ook wonderen doen. Voor degenen die geen zin hebben om op deze manier hun energie kwijt te kunnen, werkt de volledig tegenovergestelde benadering ook.
Help iemand anders
Iemand helpen is om meerdere redenen goed.
Allereerst helpt het je om uit je hoofd te komen en het leidt je af van wat je chagrijnig veroorzaakt. Tijd nemen en iets heel anders doen, helpt je vermogen om je humeurigheid te verwerken, omdat je tijd geeft en je onderbewustzijn toestaat om in te werken – en je onderbewustzijn is VEEL krachtiger dan je bewuste brein.
Iemand helpen helpt JOU ook op een andere manier – het maakt je namelijk gelukkig.
Stilte tijd
Zoek een rustige plek om over dingen na te denken, of om je los te maken van de commotie en activiteit om je heen. Prikkelbaarheid kan de manier zijn waarop je geest je erop attent maakt dat je een pauze nodig hebt, dus neem er dan een. Luister naar relaxte muziek, doe wat stretching of yoga, mediteer of neem een bubbelbad.
Als je klaar bent, haal dan diep adem en bereid je voor om rustig aan weer aan de slag te gaan, zodat je systeem niet opnieuw geïrriteerd raakt op het moment dat je weer drukte ervaart en in dezelfde strijd terecht komt.
Bronnen o.a. AlisonsNotebook (odkaz), Psychologie dnes (odkaz), VeryWellMind (odkaz)